‘Guga’ Kuerten: Lieveling & Legende op Roland Garros

Universeel geliefd zijn is een nagenoeg onmogelijke opgave voor een topatleet. In de tennissport hebben zelfs publieksfavorieten Roger Federer en Rafael Nadal vanuit bepaalde hoeken ongenoegen en kritiek te dulden. Het hoort er nu eenmaal bij. Maar als er één tennisser aangewezen moet worden waar geen kwaad woord over gesproken lijkt te zijn, dan kom je snel uit bij Gustavo ‘Guga’ Kuerten, de drievoudig Roland Garroskampioen en tevens eigenaar van de breedste glimlach en meest herkenbare krullenbol die Court Philippe Chatrier ooit hebben gesierd. De charismatische Braziliaan zegevierde in 1997, 2000 en 2001 op het Parijse gravel. Alleen Björn Borg (6) en Rafael Nadal (12) wonnen in de geschiedenis van het mannentennis vaker de Coupe des Mousquetaires.

De weg naar de titel op Roland Garros in 1997 was sprookjesachtig en ronduit ongekend. In de week voor het evenement speelde Kuerten nota bene een Challenger in eigen land teneinde zijn - tijdens het Europese gravelseizoen kwijtgeraakte - zelfvertrouwen terug te vinden. De missie slaagde en de toenmalig nummer 66 van de wereld werd de eerste en enige speler ooit die in achtereenvolgende weken een klein Challengertoernooi en een major in de wacht sleepte. Onderweg klopte Kuerten met zijn energieke graveltennis, iconische enkelhandige backhand en memorabele kreungeluid maar liefst drie voormalig kampioenen - Thomas Muster, Yevgeny Kafelnikov en Sergi Bruguera. Het verhaal, inclusief de onwerkelijke aanloop en de verrassende titeljacht in Parijs, is prachtig in beeld gebracht in de korte documentaire “O Guga”:

Nadat Kuerten in 1997 in de Franse hoofdstad uit handen van tennislegendes Borg en Vilas de winnaarstrofee ontving, ging zijn carrière als wereldtopper definitief van start. Dat terwijl Roland Garros dat jaar pas zijn derde Grand Slamdeelname betrof. Hij haalde de top10 en klom in de jaren erna verder op de wereldranglijst. Als vijfde reekshoofd startte Kuerten in 2000 aan een nieuwe campagne in Parijs. Ditmaal niet langer als underdog of outsider, maar als één van de grote titelfavorieten. Hij haalde de eindstrijd door onder meer (opnieuw) Kafelnikov te verslaan. In de finale legde Kuerten de Zweed Magnus Norman over de knie in vier sets.

De prestaties van Kuerten op andere baansoorten dan gravel waren aanzienlijk minder indrukwekkend voor een speler van zijn kaliber. Eén keer haalde hij de kwartfinale op Wimbledon en twee keer de laatste acht in New York. Veel vaker waren de eerste paar rondes het eindpunt. Toch was het een ongekende succesweek op indoor hardcourt die Kuerten op de troon van het mannentennis bracht. Op het eindejaarstoernooi voor de beste acht spelers van het seizoen in Lissabon had Marat Safin verreweg de beste papieren om het jaar 2000 af te sluiten als de nummer één van de wereld. De Rus faalde echter en gaf Kuerten een kans om vlak voor de eindstreep de koppositie af te pakken en als eerste Zuid-Amerikaan ooit de wereldranglijst aan te voeren en bovendien ATPYear-end No.1 te worden. Kuerten flikte het kunstje op een nooit eerder vertoonde manier. Hij won de Tennis Masters Cup (tegenwoordig ATP Finals) via achtereenvolgende zeges op Pete Sampras in de halve finale en Andre Agassi in de eindstrijd.

Een half jaar later op Roland Garros 2001 was Kuerten topseed en werd hij gezien als de voornaamste titelkandidaat voor de titel. Hij bewees daadwerkelijk superieur te zijn aan de concurrentie op het gemalen baksteen en maakte de verwachtingen moeiteloos waar. De manier waarop Kuerten zijn overwinning op Alex Corretja in de finale vierde, behoort tot de meest gedenkwaardige momenten in de geschiedenis van het evenement. Met zijn racket tekende Kuerten een groot hart in het gravel om er vervolgens languit middenin te gaan liggen (zie video).

Hoewel Kuerten als nummer één van de wereld en Roland Garroskampioen piekte in 2001, lag het onheil op de loer in de vorm van blessureleed. Door een desastreus seizoensslot raakte hij zijn nummer één-ranking kwijt aan Lleyton Hewitt. Tegenover respectievelijk vijf en zes toernooizeges in 2000 en 2001, kwam Kuerten in 2002 en 2003 slechts tot één en twee titels. In 2004 won hij in Costa do Sauipe zijn twintigste en laatste toernooi, op zijn geliefde gravel. Interessanter is het gegeven dat Kuerten in 2004 de enige speler was die van Federer wist te winnen op een Grand Slamtoernooi. De ontmoeting vond uiteraard plaats op Roland Garros, enkele maanden nadat de Zwitser de Australian Open had gewonnen en aan zijn allereerste periode als nummer één van de wereld bezig was. Tegen alle verwachtingen in bewees de fysiek instabiele Kuerten in de derde ronde in straight sets meer dan opgewassen te zijn tegen de nieuwe leider van het mannentennis.

Serieuze heupklachten deden Kuerten in hetzelfde jaar besluiten een pauze voor onbepaalde tijd in te lassen om zijn lichaam op orde te krijgen. Hoewel hij na verloop van tijd terugkeerde op de tour, zat een noemenswaardige comeback er niet meer in. In 2008 verliet Kuerten definitief de tennistour en leefde hij voort in de harten van tennisfans over de hele wereld.