Roland Garros 2004: ‘Vervloekte’ finale Coria-Gaudio

De tennisgeschiedenis heeft geen gebrek aan iconische figuren en unieke atleten. Het verhaal van de sport wordt vanuit hun prestaties, gedragingen en tijdperken verteld. Vandaag de dag draait tennis om de Big 3. Voorheen stonden John McEnroe, Björn Borg, Martina Navratilova en Chris Evert in de schijnwerpers. Voorafgegaan door Rod Laver en Billie Jean King en opgevolgd door Pete Sampras, Andre Agassi, Steffi Graf en de zussen Williams. Soms worden stokjes direct overgegeven en vervangt een nieuwe ster een grootheid in verval via rechtstreekse confrontaties. In andere gevallen wordt de kleine ruimte en korte tijd tussen gevierde era’s in tennis gevuld door momenten, personen en prestaties die in het grotere plaatje van de sport geen doorslaggevende rol spelen, maar an sich wel degelijk spectaculair en vermeldenswaardig zijn. Een treffend voorbeeld van een dergelijk in vergetelheid geraakt stuk tennisgeschiedenis is de ‘vervloekte’ finale op Roland Garros 2004 tussen Guillermo Coria en Gaston Gaudio.

De twee hoofdpersonen waren onderdeel van de enige volledig Argentijnse Grand Slamfinale ooit, in de periode dat Roger Federer en Rafael Nadal op de achtergrond de fundamenten voor hun machtsovername legden en spelers als Agassi en Gustavo Kuerten aan het afbouwen waren. Zowel Coria als Gaudio stonden voor het eerst in hun carrière in een finale op een major, een podium dat ze nadien nooit meer zouden terugvinden. Coria was destijds de nummer drie van de wereld en de beste gravelspeler van het moment. Sinds zijn nederlaag in de halve finale in Parijs een jaar eerder, won hij 37 uit 38 wedstrijden op het oranje spul. Zijn enige verliespartij kwam tegen Federer in Hamburg. In zijn zes rondes voorafgaand aan de finale op Roland Garros had opvallend genoeg alleen de Britse service/volley-speler Tim Henman in de halve finale een set weten af te snoepen. Coria was de grote favoriet voor de titel. Zijn tijd was gekomen. De toen 23-jarige speler was extra gemotiveerd en gebrand na een dopingschorsing van zeven maanden in 2001. Hij testte positief op het verboden middel nandrolon. Het leidde to veel verwijten en gezichtsverlies, ook al erkenden de dopingautoriteiten dat het geen bewust misbruik betrof.

Coria’s tegenstander was nummer 44 van de wereld Gaudio. Het was bekend dat de twee landgenoten geen beste vrienden waren, wat het affiche van een spannende extra laag voorzag. Van spanning was in de eerste twee sets van de wedstrijd echter geen sprake. Het Franse publiek keek toe hoe Coria binnen een uur met 6-0 6-3 de leiding nam. Gaudio, een degelijke subtopper en goede gravelspeler, was niet komen opdagen. Het begin van de derde set bracht meer van hetzelfde. Teneinde niet in slaap te vallen en tegelijkertijd Gaudio wakker te schudden, begonnen de toeschouwers in het Court Philippe Chatrier zich te mengen via een langdurige wave door het stadion. Dit tot groot genoegen bij de underdog en tot frustratie bij Coria, die langzaam maar zeker de eindstreep in zicht begon te krijgen. Zijn pogingen om het publiek tot rust te manen liepen nergens op uit. Integendeel, de interventie van het volk werd met applaus ontvangen door de dankbare Gaudio. De reset-knop was stevig ingedrukt.

De verlammende nervositeit bij Gaudio verdween en verplaatste zich naar het lichaam en de geest van zijn opponent. Coria verkrampte fysiek en mentaal. De ineenstorting wordt gezien als één van de voornaamste chokes in de tennisgeschiedenis. Zelden was het paralyserende effect dat stress kan hebben op het menselijk lichaam zo duidelijk te zien op een tennisbaan. Coria verspeelde op eigen service een 4-4 40-0 voorsprong in het derde bedrijf. Gaudio pakte door en bracht zijn achterstand terug tot 2-1 in sets, terwijl Coria door de kramp in zijn benen niet langer kon rekenen op zijn kenmerkende snelheid en explosiviteit. Zijn service werd in het restant van de partij niet meer dan een flauwe opspeelbal om een punt te starten. Aangezien Gaudio vasthield aan het laten uitzakken van de bal, kon hij de handicap niet uitbuiten en werd er ogenschijnlijk op elk punt een slopende rally uitgevochten. Het gaf Coria de gelegenheid zich te herpakken en na het verliezen van de derde en vierde set de aanval te openen in het beslissende bedrijf. Hij kwam met 4-2 op voorsprong, serveerde tweemaal voor de wedstrijd en kreeg twee matchpoints op 6-5. Twee keer vuurde hij mis langs de lijn. Drie games later leverde een derde misser langs de lijn een eerste matchpoint op voor Gaudio, die wel een einde maakte aan de knotsgekke wedstrijd met een streep van een backhand, cross: 0-6 3-6 6-4 6-1 8-6.

Het markeerde niet alleen het einde van de wedstrijd, maar gek genoeg ook een begin van het einde voor het duo. Na de finale kwam er weinig meer terecht van hun loopbaan. De heftige ontmoeting in Parijs is later dan ook door velen bestempeld als een vloek die op het tweetal is blijven rusten. Hun bijdrage bleek vermakelijk en geschikt voor het moment, maar nooit goed genoeg voor een prominente positie in de rijkgevulde geschiedenisboeken van de tennissport.

De gerenommeerde Amerikaanse tennisjournalist Stephen Tignor nam het duel op in zijn top 10 most memorable French Open matches of the Open Era en beschreef fraai wat de wedstrijd symboliseert: ‘Tennis veranderde. Het mannentennis werd beter. Vandaag de dag lijkt Gaudio-Coria op een worsteling tot de dood. Niet alleen voor twee spelers, maar voor een tijdperk dat in de schaduw zou voortleven van wat erna kwam.’