Ode aan de stilist: Yoann Gourcuff

Hoewel grootmeester David Ginola hem ooit ‘met afstand de beste speler van zijn generatie’ noemde, en ook Zinédine Zidane, die hij op een dag zou moeten doen vergeten, hem als ‘zeldzaam talent’ omschreef, is het grootste en meest veelzeggende compliment voor Yoann Gourcuff nog altijd dat we hem als een échte ‘wat-als’-speler zien.

Want een kleine terugblik op zijn loopbaan schetst toch echt niet een beeld dat ‘mislukt wonderkind’ schreeuwt. 31 interlands (tussen 2008 en 2012) als spelmaker voor een Frans nationaal team dat barstte van het talent. Champions League-eindwinnaar in 2006/07 bij Milan - zij het als reservespeler. Landskampioen, Coupe de La Ligue- en Supercup-winnaar én Speler van het Jaar in de Ligue 1 én maker van het Doelpunt van het jaar in de Ligue 1 in 2008/09, het seizoen waarin alles voor een toen 22-jarige Gourcuff eens wél gunstig voor hem verliep. Zijn eretitel uit 2009 van Frans Voetballer van het Jaar, toen de Franse pers hem verkoos boven wereldsterren als Thierry Henry, Franck Ribéry en Nicolas Anelka. Een overstap in 2010 van Girondins de Bordeaux naar Olympique Lyon, die hem toentertijd de duurste binnenlandse transfer (22 miljoen euro) in de Franse voetbalgeschiedenis maakte.

En toch. Máár toch. Toch torent er altijd één vraag over de carrière van Gourcuff: wat als hij fit gebleven was?

Als de vele blessures er niet waren geweest, zou Gourcuff allicht zelfs nu nog tot de absolute wereldtop hebben behoord. In plaats daarvan lezen de afsluitende hoofdstukken in het boek van zijn voetballoopbaan als een bittere tragedie. In januari 2019 geeft Gourcuff het na een zoveelste spierblessure op. Op 32-jarige leeftijd kan ‘de volgende Zidane’ het zelfs niet meer bolwerken bij degradatieploeg Dijon, en laat hij zijn contract ontbinden. Een halfjaar eerder is het afscheid van de technicus eigenlijk nog pijnlijker: Stade Rennes, de club waar hij de jeugdopleiding doorliep en hij na terugkomst in 2016/17 nog één mooi seizoen zou draaien onder leiding van zijn vader Christian als hoofdtrainer, besluit in de zomer van 2018 niet meer met hem door te willen. Twaalf jaar nadat Rennes hem had verkocht aan Champions League-winnaar Milan - dat een transferstrijd van onder andere Ajax won voor zijn diensten - kan hij zelfs niet meer mee in de Franse middenmoot.

Maar als we in de tijdmachine stappen en elf jaar teruggaan, naar het seizoen 2008/09, zien we op de digitale beelden een, zoals Zidane hem ooit al omschreef, zeldzaam talent. Als twintigjarig toptalent was Gourcuff gewogen en net nog iets te licht bevonden door voetbalgrootmacht Milan. Op een viermansmiddenveld met supersterren als Andrea Pirlo, Clarence Seedorf, Gennaro Gattuso en Massimo Ambrosini, en met bewezen veterane back-ups als Serginho en Cristian Brocchi, was er botweg geen plek voor de jonge en sierlijke lichtvoetigheid van de Fransman. Maar bij zijn terugkeer naar het vaderland was Gourcuff inmiddels wel uitgegroeid tot een technicus die de eigen Ligue 1 volledig kon domineren.

Bij toenmalig powerhouse Bordeaux blijkt Gourcuff in 2008 het ontbrekende puzzelstukje om de hegemonie van Lyon, dat de laatste zeven landstitels op rij had gewonnen, eindelijk te doorbreken. Gourcuff speelt als een klassieke nummer 10, in de rug van uitblinkende spits Marouane Chamakh, en geflankeerd door Yoann Gouffran en Wendel. Het viertal, met effectieve Argentijnse pinch-hitter Fernando Cavenaghi als back-up, vormt het aanvalswapen van een extreem taaie ploeg. Trainer Laurent Blanc heeft zijn ploeg rondom de kwaliteiten van een sterk centraal verdedigingsduo (Souleymane Diawara en Marc Planus) en een allesvretende balafpakker (Alou Diarra) gebouwd, en beschikt met Gourcuff plots over een technische genie, dat met 13 goals en 12 assists in 42 competitie- en bekerwedstrijden Bordeaux naar drie binnenlandse prijzen leidt.

Gourcuff is een lange, ietwat trage ‘tien’. Een die altijd oog heeft voor de mooie voetballende oplossing: omringd door opponenten voelt Gourcuff zich doorgaans alsnog geroepen om via een paar geniale balbehandelingen de vrije ruimte te vinden - veelal met succes. Áls een pass of schot mogelijk is met buitenkant voet, dan weet je dat het bij Gourcuff daadwerkelijk ook een pass of schot met buitenkant voet wordt. Panna’s? Geen probleem. Een pirouette-achtige passeerbeweging? Tuurlijk. No-look-passjes? U vraagt, Yoann draait. Maar in 2008/09 is Gourcuff meer dan een stilist. Hij speelt hyper-effectief. De snelheid van zijn drie aanvallers bedient hij keer op keer met uitgemeten steekpasses. Door zijn traptechniek (9 assists uit corners en vrije trappen) groeit Bordeaux uit dodelijke specialist van de standaardsituatie. En telkens als zijn ploeg écht een goal nodig heeft dat seizoen, biedt zijn fijnbesnaarde rechtervoet uitkomst via een geplaatst, dwarrelend afstandsschot.

Na een tweede, eveneens briljant seizoen bij Bordeaux volgt dé monstertransfer. Naar Lyon, in 2010 - een jaar voordat de Qatarese overname van Paris Saint-Germain de verhoudingen in het Franse voetbal volledig op zijn kop zou zetten. Gourcuff is inmiddels 24 jaar oud; zijn piekjaren zouden nu moeten aanbreken. En dan… begint de blessure-marathon. In vijf seizoenen tijd bij Lyon mist Gourcuff 115 wedstrijden door verschillende knie-, enkel- en rugblessures. Vanaf seizoen nummer vier is Gourcuff al overbodig verklaard door Les Gones, en kijkt hij veelal vanaf de reservebank lijdzaam toe hoe PSG de rol van opperdominante kampioen uit de handen van Lyon rukt.

In mei van 2012, ruim een maand voordat hij 26 wordt, speelt Gourcuff zijn laatste interland in het blauwe tricot van Frankrijk. In plaats van een heldenrol als nimmer bange, ervaren nummer tien à la Zidane, ziet Gourcuff vanuit woonplaats Rennes, waar zijn jeugdliefde hem zojuist aan de kant heeft geschoven, hoe Les Bleus zich tot wereldkampioen kronen.