Olympische Teams van Toen: Oranje 2008

Nederland is qua ‘prestatie-dichtheid’ al sinds de jaren zeventig een bijzonder voetballand. Dat we een relatief (piep)klein land zijn met een laag inwonertal, staat zelden in de weg van het meestrijden met de absolute top in het interlandvoetbal. Het is een aanfluiting als Oranje op een EK of WK ontbreekt, onacceptabel als de groepsfase niet overleefd wordt. De standaard ligt hoog, erg hoog.

Hoe anders zijn de kaarten geschud met de Nederlandse houding ten opzichte van het Olympische voetbaltoernooi. Om een Oranje-voetbal-deelname te vinden op de Spelen vóór 2008, moeten we terug naar 1952 - het laatste Olympische voetbaltoernooi voor de invoering van het profvoetbal in Nederland in 1954. Willen we uit de amateurtijd een editie van de Spelen vinden waarop Oranje niet na één wedstrijd al was uitgeschakeld, dan moeten we helemaal terug naar 1924! Vanaf 1992 hanteren de Spelen de Onder-23-regel op het voetbaltoernooi, waarop de UEFA besloot dat het EK-Onder-21-jaar als kwalificatietoernooi zou gaan gelden voor deelname door Europese beloftenteams op het Olympische eindtoernooi.

In 2007, op het EK-Onder-21 in eigen land, slaagde Jong Oranje, na vier keer kwalificatie te hebben misgelopen, er dan eindelijk in om een Olympisch ticket te bemachtigen. Op dat beloften-EK kroonde Nederland, met spelers als Maceo Rigters, Luigi Bruins, Royston Drenthe, Ryan Babel, Hedwiges Maduro en Otman Bakkal, zich tot Europees kampioen op eigen bodem.

Aangezien het ‘echte’ Oranje twee maanden eerder in de zomer van 2008 aan het EK had deelgenomen - waar de euforie na een sensationeel verlopen groepsfase plots doodsloeg na een verrassende uitschakeling tegen Rusland - kan Olympisch bondscoach Foppe de Haan bij zijn keuzes voor de drie dispensatie-plekken niet rekenen op de allergrootste sterren. De Friese oefenmeester besluit daarom zijn succesvolle beloftenploeg aan te vullen met zo veel mogelijk ervaring.

In de achterhoede wordt Kew Jaliens toegevoegd als defensieleider. De 29-jarige verdediger heeft op dat moment al 325 Eredivisie-duels achter zijn naam staan en zou in het seizoen na de Spelen (2008/09) als vice-aanvoerder de landstitel pakken met AZ. Hoewel hij door bondscoach Marco van Basten wél mee mocht naar het WK in 2006, behoorde Jaliens niet tot de EK-selectie. Jaliens is op de Spelen in Beijing een van de uitblinkers bij Oranje, wat het des te pijnlijker maakt dat hij door gele kaarten in elk van de drie groepsduels geschorst op de bank zit in de in verlenging verloren kwatfinale tegen latere eindwinnaar Argentinië, dat met Lionel Messi, Juan Román Riquelme, Ángel Di María en Sergio Agüero over een absurd getalenteerde selectie beschikt.

De Olympische aanvoerdersband heeft De Haan gereserveerd voor Roy Makaay. Das Phantom is het jaar daarvoor na een zeer succesvolle periode bij Bayern München teruggekeerd in de Eredivisie om af te bouwen bij Feyenoord. In de voorbereidingsduels op de Spelen kan Makaay zich, vreemd genoeg op 33-jarige leeftijd, kronen tot gedeeld topscorer aller tijden van Jong Oranje - een titel die hij deelt met Klaas-Jan Huntelaar. Hoewel Makaay, die vanaf 2005 niet meer werd opgeroepen voor Oranje door bondscoach Van Basten, op wraak uit is in Beijing, blijven de goals uit.

Twee van de vier treffer die Oranje maakt op de Spelen komen daarentegen op het conto van de ‘super-sub’ die De Haan verrassend opgenomen heeft in zijn selectie. Gerald Sibon mag, op 34-jarige leeftijd, namelijk voor het eerst zijn opwachting maken in het oranje tricot. Sibon, die op dat punt al bij acht clubs gespeeld heeft in zijn intrigerende profloopbaan, heeft een goed seizoen (13 goals) achter de rug bij sc Heerenveen, en is met zijn ervaring, enorme lengte (1 meter 97) en imposante schotkracht een handig wapen voor in slotfases.

In de kwartfinale, het uiteindelijke eindstation op dit toernooi, hoeft Oranje niet van mazzel te spreken. Jaliens is geschorst, Makaay is geblesseerd en Sibon te statisch om op de counter te loeren. De Haan moet dan ook tegen de sterrenbrigade van eindwinnaar Argentinië een volledig beloftenteam het veld in sturen. Dat Nederland zich tot aan de 105e minuut aan een 1-1 tussenstand kan vastklampen, is achteraf bezien een prestatie van formaat. Want hoewel vrijwel elke jonge speler van dit Oranje op dat moment een belangrijke rol vertolkt bij zijn eigen club, zitten er in deze selectie geen spelers die in het verdere verloop van hun carrière ergens als sterspeler zullen gelden.

Waar deze ploeg met De Guzman, Emanuelson, Drenthe en Bakkal aardig wat techniek heeft rondlopen op de creatieve posities, valt in Beijing in deze ploeg maar één speler echt op door zijn individuele acties. Babel is in vorm op de Spelen. De 21-jarige aanvaller is een jaar eerder van Ajax getransfereerd naar Liverpool, en heeft zich in zijn eerste seizoen knap staande gehouden op Anfield Road.

Hoewel Babels spelersloopbaan behoorlijk wat ups en downs heeft gekend, kunnen we inmiddels, twaalf jaar later, wel stellen dat hij de succesvolste loopbaan van deze generatie achter de rug heeft. Babel zou in zijn eentje tot meer A-interlands komen (63) dan de andere twaalf ploeggenoten in de kwartfinale tegen Argentinië tezamen (60).

In de openingswedstrijd lijkt Oranje niet de succesvolle lijn van het gewonnen beloften-EK van het jaar daarvoor door te kunnen trekken. Tegen Nigeria (de uiteindelijke zilveren medaille-winnaar) mag Oranje niet klagen met de 0-0 eindstand in Tianjin, waar de Super Eagles in de loop van het duel de betere partij zijn.

Dat Nederland niet na twee potjes uitgeschakeld is, heeft het te danken aan een merkwaardige vrije trap in de slotseconden van de blessuretijd tegen de Verenigde Staten. Nadat Babel, na mooi voorbereidend werk van De Guzman, via de rebound de eerste Nederlandse Olympische goal in 54 jaar tijd heeft binnengewerkt in de openingsfase, neemt Team USA het initiatief over in de tweede helft. Slippertjes van beide centrumverdedigers leiden de Amerikaanse gelijkmaker in, wanneer Marcellis te agressief uitstapt op Jozy Altidore, die (latere Anderlecht-midmid) Sacha Kljestan met een simpele steekbal diep kan sturen, die onderweg naar zijn treffer op simpele wijze Jaliens poort. Nog geen tien minuten later staat Oranje plots op de rand van uitschakeling, als Altidore een schijnbaar eeuwigdurende carambole na een Amerikaanse verre inworp tot treffer promoveert. Maar in de 93ste minuut krijgt Oranje een vrije trap. Randje zestien. Specialist De Guzman staat over de bal geleund; ook Emanuelson komt polshoogte nemen. Toch verraadt de lichaamstaal van Sibon dat hij de vrije trap zal nemen. De boomlange pinch-hitter schiet de bal gek genoeg laag en hard over de grond in. Of dit de conclusie was van uitgekiend voorbereidingswerk, mogen we tot de dag van vandaag raden, maar het gedeelte van de muur waarin Sibons lage bal zou belanden, springt op. Hoewel zijn schot niet in een hoek gericht is, is de doorgaans betrouwbare goalie Brad Guzan volledig verrast: Sibons bal suist langs de Aston Villa-doelman; de eindstand 2-2.

In het derde en beslissende groepsduel is Sibon wederom de late held met een lage schuiver. Een al uitgeschakeld Japan poogt, aan de hand van een gouden generatie spelers - o.a. Keisuke Honda, Shinji Kagawa, Yuto Nagatomo, Shinji Okazaki en Maya Yoshida - met man en macht de eer enigszins hoog te houden. Uiteindelijk geeft een individuele actie van Babel de doorslag. Op de rechterflank passeert hij een kwartier voor tijd directe tegenstander Masato Morishige, waarna de toegesnelde Honda hem licht aan het shirt vastpakt binnen het zestienmetergebied. De bal gaat op de stip. Niet Babel, niet Makaay, maar Sibon staat achter de bal. Wederom een streep, hard en laag door het midden, wederom een late treffer die goud waard is voor Oranje.

Waar de groepsfase met hangen en wurgen wordt overleefd, wacht een nagenoeg onmogelijke taak in de kwartfinale. Titelfavoriet Argentinië, met misschien wel de sterkste selectie in de geschiedenis van het Olympische voetbaltoernooi, blijkt in de verlenging alsnog te sterk. Twee keer is de individuele genialiteit van Messi botweg te machtig: in de openingsfase soleert hij, na onhandig balverlies van Calvin Jong-a-Pin, langs alles en iedereen richting de 1-0; halverwege de verlenging bekroont hij een nog imposantere dribbelsolo met een piekfijne steekpass op Di María, die de winnende binnenschuift.

In het proftijdperk is Oranje zelden zó de underdog geweest in een wedstrijd op een eindtoernooi. Daarvoor hoef je alleen maar naar de situatie in 2020 te kijken. Waar de Argentijnse voorhoede bestaat uit spelers die nog altijd onbetwiste sterren zijn in de wereldtop bij Barcelona (Messi), Manchester City (Agüero) en PSG (Di María), kent de viermansachterhoede die hen moest afstoppen een ietwat ander carrièreverloop. Gianni Zuiverloon is bij Kerala Blasters toe aan zijn tweede club in de Indiase competitie. Marcellis is in 2018 na aanhoudend knieblessureleed gestopt met voetballen. Jong-a-Pin is bij Yokohama FC bezig aan zijn tiende seizoen op Japanse bodem. En Erik Pieters is een rotatiespeler bij Burnley. Op de Olympische Spelen van 2008 was Nederland, doorgaans een grootmacht, opeens een nietig voetballand. Wat het feit dat Oranje zowel van de zilveren (Nigeria, 0-0) als de gouden medaillewinnaar (Argentinië, 2-1 n.v.) niet verloor in de reguliere speeltijd in retrospectief een knappe prestatie maakt, hoewel er toentertijd gesproken werd over een mislukt toernooi.