Wintersport | Dit moet je allemaal weten over bobsleeën, rodelen en skeleton

Als je er een beetje gevoel voor hebt, spot je al snel dat je een echte snelheidsduivel moet zijn om succesvol te zijn in één van de sleesporten. De snelheden die worden bereikt op het ijsparcours zijn onvoorstelbaar. Waar je je in een bobslee nog enigszins beschermd voelt, ben je als rodelaar of skeletonner – head first! – nog kwetsbaarder.

Dat het zo vaak goed gaat, zegt meer over de stuurmanskunsten van de deelnemers dan over het gebrek aan gevaar. Laten we daarom eens inzoomen op hoe bobsleëen, rodelen en skeleton in z’n werk gaat. De sporten zijn deze winter te volgen via Eurosport en zelfs geheel reclamevrij via discovery+.

Laten we beginnen met bobsleeën, dat waarschijnlijk ook de bekendste sport is van de drie. Het woord bobsleeën is afgeleid van het Engelse werk ‘to bob’, dat op en neer bewegen betekent. De deelnemers bewegen zich namelijk naar voren en naar achteren op de rechte stukken, om op die manier een zo hoog mogelijke snelheid te ontwikkelen. Er gebeurt in de kuip dus van alles wat je niet ziet!

De bob glijdt over twee glij-ijzers, waarvan het voorste paar draaibaar is. Op die manier kan er op de baan worden gestuurd. De baan is nog een verhaal apart. Het begint allemaal langzaam, maar de bob gaat sneller en sneller – de topsnelheid ligt rond de 150 kilometer per uur! – waardoor het maar goed is dat de bochten zijn verhoogd en in een kom liggen… anders zou een bob zomaar flink kunnen crashen.

Er gelden trouwens allerlei regels op het gebied van gewichtsbeperking. Op die manier wordt omzeild dat simpelweg het zwaarste individu, duo of kwartet wint, simpelweg omdat de meeste kilo’s worden meegetorst. Anders blijft er van de sport ook niet veel over.

Hoewel bobsleeën bekend staat om zijn hoge snelheid, mag je er niet aan voorbijgaan dat de start van het grootste belang is. Wie traag weg is, kan het eigenlijk al wel vergeten. Het gaat dus niet alleen om het ontwikkelen van zo veel mogelijk snelheid… het is ook de truc om dit zo snel mogelijk te doen. Hiermee is verklaard waarom er nog wel eens atleten aan de start staan; zij hebben snelheid in hun vezels.

Er is sprake van een staande start waarbij de bob in de eerste vijftig meter op snelheid wordt geduwd. Die eerste vijftig meter nemen zo’n zes seconden in beslag. Niets wijst op dat moment op de enorme snelheden die even later worden ontwikkeld, maar dat is slechts schijn. Bij de eenmansbob moet je zelf duwen, de tweemansbob bestaat uit een remmer en een bestuurder en bij de viermansbob worden hier twee extra duwers aan toegevoegd. Na het aanduwen is het een kwestie van zo snel mogelijk in de bob springen en serieus snelheid maken.

Is het aanduwen achter de rug en zit iedereen in de bob? Dan ben je er nog steeds niet. Alles moet worden gedaan om als snelste over de finish te glijden. Volop bewegen dus op de rechte stukken, maar ook sturen! Je verwacht het misschien niet omdat de bob toch wel glijdt, maar wie niet goed stuurt, kan een topklassering vergeten.

Sturen gebeurt door middel van hendels die met kabels aan de voorste twee glij-ijzers zijn vastgemaakt. Door de hendels naar links of rechts te trekken, kan de piloot zijn bob richting geven. Vergeet niet dat dit door de hoge snelheden en bijbehorende G-krachten nog een hele klus is! Pas als er is gefinisht, wordt er geremd. Dit doet de remmer. Dit gebeurt via een hendel in de bob, waardoor metalen tanden zich in het ijs schuren. Binnen de kortste keren staat een bob weer stil.

Het parcours is over het algemeen ongeveer een kilometer lang en tijdens die ruime kilometer wordt zo’n honderd meter aan hoogteverschil overbrugd. De baan van Whistler, gebruikt bij de Olympische Spelen van 2010 in Vancouver, staat bekend als de gevaarlijkste en dus uitdagendste. In Whistler daal je maar liefst 150 meter af, soms wel met vervalpercentages van 20 procent. Dit stevige verval draagt bij aan de enorme snelheden die kunnen worden ontwikkeld, als je tenminste goed start, goed stuurt en onderweg ook alles blijft doen om meer snelheid in de bob te krijgen. Door de jaren heen zijn de Duitsers de ongekende koningen gebleken van het bobsleeën met de ene na de andere triomf.

Een nieuwe discipline binnen het bobsleeën is het monobobben. Dit onderdeel staat bij Beijing 2022 voor het eerst op het olympisch programma. Karlien Sleper is de Nederlandse troef en ze heeft zelfs al diverse podiumplekken gescoord tijdens de Wereldbekers. Het monobobben is in het leven geroepen omdat het IOC ernaar streeft om net zoveel mannelijke als vrouwelijke deelnemers te hebben en op zoek ging naar een extra bobsleeonderdeel voor vrouwen. Experimenten met een vierpersoonsbob bleken onsuccesvol, waarna de eenpersoonsslee werd geprobeerd.

Sleper moet zich nog kwalificeren voor de Olympische Winterspelen. Hiervoor heeft ze tot medio januari de tijd, als de termijn sluit. Ze moet op dat moment tot de beste zes landen behoren die geen afvaardiging hebben in de tweemansbob. Daarnaast zijn er nog eisen vanuit NOC*NSF. Met twee keer zilver tijdens recente races in Lillehammer lijkt hier alvast aan te zijn voldaan. Als ze zo blijft presteren, kan het echter niet anders of ze mag opnieuw afreizen naar China, waar ze de olympische baan onder meer tijdens testevenementen uitgebreid heeft verkend.

De monobobbers zijn alvast begonnen om met de nieuwe discipline zo veel mogelijk meters te maken, maar de reguliere Wereldbeker-cyclus start 20/21 november in Innsbruck. Er worden hier twee races gehouden, daarna staan wedstrijden in Altenberg, Winterberg, Sigulda en het EK in St. Moritz op het programma. De kalender voor skeleton is hier vrijwel gelijk aan, terwijl het rodelen zijn eigen plan trekt en begint met races op de olympische baan in Yanqing en Sochi, voordat de bekende banen in Europa worden aangedaan.

Met rodelen en skeleton zijn twee andere sporten genoemd die op de bobleebaan worden uitgevoerd. Rodelen komt simpel gezegd neer op met een slede van de berg afglijden. De rodelaar ligt op zijn rug, met zijn voeten naar voren. Er is sprake van een vliegende start, vanuit het starthuis dat anderhalve meter hoger is gelegen. De deelnemer beweegt door armkracht maximaal drie keer zijn slee heen en weer om een aanvangssnelheid te ontwikkelen. Vaak wordt daarna met de armen nog wat ‘getijgerd’ voor een klein extraatje.

Als er eenmaal is gestart, mag de baan niet meer worden aangeraakt. Niet met de handen, niet met de voeten. De rodelaar ligt tijdens de afdaling zo plat mogelijk in de hoop niet of nauwelijks wind te vangen en sneller en sneller te gaan. Door met de benen druk te zetten op de zijkant van de slee kan worden gestuurd. Een andere manier om bij te sturen is het verplaatsen van het lichaamsgewicht naar de binnenste lijn van de bocht en natuurlijk het trekken aan de stuurriem.

Skeleton is misschien wel de engste van de drie disciplines. Bij skeleton ligt de deelnemer plat op de buik met het hoofd vooruit terwijl de slee naar beneden zoeft, soms wel met een snelheid van 145 kilometer per uur. De eerste variant van skeleton dateert van 1884 toen het in het Zwitserse St. Moritz werd geïntroduceerd, daarmee is het de oudst bekende sleesport. Tijdens de twee Olympische Spelen op deze locatie was de sport van de partij, maar daarna verdween de discipline lange tijd van het toneel. Pas tijdens Salt Lake City 2002 werd dit hersteld en sindsdien is skeleton er weer bij. Skeletonster Kimberley Bos hoopt in Peking net als in PyeongChang ook van de partij te zijn. Toen werd ze achtste.

Weet je trouwens waarom skeleton zo wordt genoemd? Als je keek naar de vorm van de oorspronkelijke slee die werd gebruikt, was het alsof je een skelet zag!