Olympische teams van toen: Brazilië 2016

Het Braziliaans voetbalteam had wat goed te maken op de Olympische Spelen in eigen land. In 2016 was hét drama tegen Duitsland (7-1) in de halve finales op het eveneens in het thuisland gehouden WK voetbal pas twee jaar geleden. Daarnaast waren De Goddelijke Kanaries op de vorige Olympische Spelen, in Londen, als torenhoog favoriet voor het goud uitgegleden in de finale. De 2-1 nederlaag tegen een hecht Mexico werd gezien als schande op het blazoen van het toen pas twintigjarige wonderkind Neymar - die met een gebroken rug en tranen in de ogen twee jaar later moest toekijken hoe Die Mannschaft zijn ploeg volledig voor schut zette op het moment suprême.

Rio 2016 was dus hét moment voor revanche. Met ‘de twee Gabriels’, Gabriel Jesus (nu Man City) en Gabriel Barbosa (mislukt bij Inter, nu een clubheld bij Flamengo), telde de voorhoede twee nieuwe supertalenten, terwijl PSG-voorstopper Marquinhos de aangewezen man was als opvolger voor de rol van verdedigingsleider, een rol die zijn clubgenoot Thiago Silva op de vorige Spelen vervulde.

Hoewel Brazilië pas in de derde Olympische wedstrijd (zie onder, bij het toernooi) de ideale elf vond, stelde Onder-23-bondscoach Rogério Micale - een trainer die in clubverband weinig hoogtepunten op zijn resumé heeft staan - zijn selectie doelmatig samen. Het toverwoord was balans. Met Neymar en ‘de twee Gabriels’ zouden de goals wel komen, was de gedachtengang. Naast Neymar gingen de twee andere dispensatieplekken naar een ervaren doelman (Weverton) en een betrouwbare opbouwer op het middenveld (Renato Augusto). Een geslaagde keuze, zo bleek. Want hoewel een groot deel van dit Olympisch elftal vier jaar later als clubspeler niet tot onverdeelde ster is uitgegroeid, incasseerde deze ploeg pas na acht-en-een-half uur speeltijd een goal op dit toernooi: Max Meyers gelijkmaker in de finale was de enige tegengoal van de Selecão op deze Spelen.

Evenals bij het goud-winnende team van Argentinië en Lionel Messi op de Spelen van 2008, was dit Brazilië gebouwd rondom één speler: Neymar. Waar de flamboyante aanvaller in 2013/14 nog een lastig aanpassingsjaar had gehad, was hij bij Barça in de daaropvolgende twee seizoenen tamelijk ongekend bezig (70 goals en 35 assists in 100 officiële duels) in de schaduw van Messi. Kortom, in 2016 wist Neymar inmiddels hoe hij beslissend kon zijn in topduels - óók wanneer alle aandacht op hem gevestigd was. Iets wat hij op deze Spelen na een rommelige groepsfase wederom zou doen. Bij de negen goals die Brazilië in de drie knock-outduels van dit toernooi zou maken, was Neymar er bij zeven direct betrokken; vier keer als doelpuntenmaker, drie keer als aangever.

In de eerste wedstrijden van het toernooi is de enorme druk op de thuisploeg voelbaar. De spanning die het gigantische verwachtingspatroon, gevoed door de schaamte voor het Duitsland-debacle van 2014, oplevert is in het Estádio Nacional de Brasília terug te zien in het spel van de Brazilianen in de eerste twee groepswedstrijden. Tegen de zwakkere broeders in de groep, Zuid-Afrika en Irak, komen Neymar en consorten niet verder dan 0-0.

In wedstrijd drie, tegen groepshoofd Denemarken, gooit bondscoach Rogério Micale de boel om op tactisch vlak. De 4-3-3 ‘met de punt naar achteren’ wordt ingeruild voor een aanvallender, directer 4-2-3-1. Controleur Thiago Maia en aanvallende middenvelder Felipe Anderson zijn de slachtoffers: Renato Augusto schuift een halve linie naar achteren, om als tweede controleur naast de fysieker ingestelde Walace te spelen; voorin verandert de boel nog grondiger, doordat Neymar vanaf wedstrijd drie als valse spits gaat spelen, met Gabriel Jesus nu op links en Gabriel Barbosa op rechts.

Maar de wissel met de meeste impact vindt plaats op de vierde aanvallende positie. De snelle, met risico spelende Luan (toen Grêmio, sindskort Corinthians) blijkt de aangewezen man op de nieuwe ‘10’-positie die de systeemwissel met zich meebrengt. In het beladen duel met Denemarken is Luan de grote man. De nieuweling is bij elk van de vier goals betrokken in de voorafgaande combinatie, en tekent zelf voor de 3-0 aan. Hoewel Luan in dit duel uitblinkt met zijn swingende acties, is het juist zijn arbeidslust die de ontbrekende X-factor blijkt voor dit Brazilië. Harde werker Luan neemt als tweede spits het verdedigingswerk op zich bij het druk zetten, zodat Neymar geen vuile meter te veel hoeft te lopen. In aanvallend opzicht verschaft Luans loopwerk Neymar juist de vrijheid om als ‘valse spits’ zijn positie in de punt te verlaten, op zoek naar de ideale ruimtes om zijn acties aan te gaan.

In zijn tweede duel in deze nieuwe tactische rol vindt Neymar zijn draai pas echt, in de kwartfinale tegen Colombia (2-0). Na een kwartier spelen opent hij met een lage, krullende vrije trap de score. De statische voorstoppers Deivy Balanta en William Tesillo hebben veel moeite met de Braziliaanse aanvalsstrategie. Op de momenten dat ze de zwervende Neymar volgen, buiten Gabriel Jesus en Gabriel Barbosa met dieptesprints de hierop open gekomen ruimtes uit. Maar wanneer Balanta en Tesillo in hun hok blijven, domineert Neymar de wedstrijd door als vrije man aan de bal te komen tussen de linies. Op aangeven van de aanvalsleider schiet Luan in de slotfase van afstand de terechte 2-0 binnen.

In de halve finale is Brazilië ontketend. Neymar maakt de snelste openingstreffer in de geschiedenis van het Olympisch voetbaltoernooi. En dat terwijl tegenstander Honduras mag aftrappen aan het duel. Samen met Gabriel Jesus zet Neymar, op a-typische wijze, vol druk op de Hondurese opbouw. Na zijn balverovering kabbelde de bal over doelman Luis López in het doel. Brazilië staat na veertien seconden op voorsprong in het eigen Rio de Janeiro. Een voetbalstorm volgt. Gabriel Jesus (twee keer) en Luan tikken binnen na lange combinaties, Marquinhos scoort uit een corner van Neymar, en de aanvoerder tekent vanaf de stip in de slotminuut de 6-0 aan. Een paar uur later krijgt Brazilië het nieuws waarop het al hoopte: Duitsland verslaat Nigeria in de andere halve finale, met 2-0. Een kans op revanche, zij het een symbolische, voor eigen publiek biedt zich aan in de finale. En dat tegen het land wat twee jaar daarvoor verantwoordelijk is voor de grootste blamage op eigen voetbalbodem.

Net als in de kwart- en halve finale grijpt Neymar al vroeg de hoofdrol. Op dezelfde plek, op links, zo’n 27 meter van het vijandelijk doel, scoort de captain wederom uit een vrije trap. Waar hij tegen Colombia een gedrukte bal laag in de hoek werkte, is de freekick tegen de Duitsers ditmaal een beauty. Een hoge boogbal krult via de onderkant van de lat achter doelman Timo Horn.

De jonge Duitse Olympische ploeg blijkt een taaie opponent. In een 3-4-2-1-systeem heeft het bij balbezit van de thuisploeg met vijf verdedigers en twee controleurs genoeg man achterin om de ruimtes rondom Neymar en zijn drie aanvalsmaten dicht te timmeren, terwijl schaduwspitsen Julian Brandt en Serge Gnabry in aanvallend opzicht tot veel gevaar komen. Midmid Maxi Meyer schuift na een uur spelen de verdiende 1-1 binnen na een lange combinatie.

Na de eerste tegengoal op het toernooi laat de Braziliaanse defensie zien dat het in staat is zichzelf te herpakken. De ploeg zakt, hoewel spelend in eigen huis voor 64.000 uitzinnige supporters, verder in en hervindt de grip op het duel. Wissels Felipe Anderson en Rafinha zorgen op de flanken voor meer controle in balbezit. Het enige probleem? De bal wil er in de slotfase en verlengingen maar niet in voor de Brazilianen. Een penaltyserie volgt. Nadat beide ploegen hun eerste vier strafschoppen hebben verzilverd, mist Duitse supersub Nils Petersen de vijfde pingel: doelman Weverton gokt op de juiste hoek, en stopt. Plots is het, voor het eerst in ruim 120 minuten tijd, stil in het Marcanã. Neymar wandelt naar de stip. Een traditioneel lange aanloop, tot buiten de zestien. Vijf stappen naar links. Dan drie snelle stappen richting. En dan natuurlijk de gepatenteerde schijnpasjes, acht maar liefst - gevolgd door de laatste, versnelde pas. Horn duikt naar de linkerhoek, Neymar schiet vol overtuiging hoog in de rechterhoek. Nog voor de bal het net raakt, is de superster in tranen. Een voetbaltrauma is weggeschoten.