Olympische Teams van Toen: Argentinië 2004

Duitsland uit 2014. Oranje in ‘74. Het Spaans elftal tussen 2008 en 2012. Een oppermachtig Brazilië uit vrijwel elk decennium. Op de vraag welk landenteam de sterkste ploeg ooit was op een WK, EK of Copa América-toernooi bestaan vele antwoorden met vele goede argumenten. Het voetbal verandert, zo ook het soort voetbal dat we als het mooist of het dominantst zien. Maar richten we onze blik op het voetbaltoernooi op de Olympische Spelen, dan is die nuance eigenlijk niet nodig. Want wat Argentinië op de Spelen van 2004 deed, was ongekend. Zes gespeeld, zes gewonnen; zeventien goals voor, nul tegen. In slechts 117 van de 540 speelminuten op dit Olympische toernooi stond Argentinië niet op voorsprong, terwijl topscorer Carlos Tevez (8 goals) meer doelpunten maakte dan dertien van de in totaal zestien deelnemende landen.

Wie zich afvraagt waar de mythevorming rondom de even briljante als eigenzinnige trainer Marcelo Bielsa is ontstaan, komt terecht bij dit toernooi. Het was het laatste toernooi van Loco Bielsa als Argentijns bondscoach, en wellicht het meest geslaagde experiment dat de tacticus in zijn loopbaan voltooide.

Zoals gebruikelijk opteerde Bielsa voor zijn onorthodoxe 3-3-3-1-formatie als tactisch speelsysteem. Met Roberto Ayala (Valencia) en Gabriel Heinze (Manchester United) - de twee beste centrale verdedigers die het Argentijns voetbal toentertijd te bieden had - gebruikte hij twee van zijn drie dispensatie-opties voor zijn centrale trio in de laatste linie. Een cruciale rol, de controleur die op 6 als verbindingspunt moest dienen tussen de drie centrumverdedigers en de drie aanvallende middenvelders, was weggelegd voor een eerdere ‘ontdekking’ van Bielsa als bondscoach. Javier Mascherano (later o.a. Liverpool en Barcelona) was na welgeteld twee competitiewedstrijden bij River Plate door Bielsa gepromoveerd tot international in 2003, en kreeg ook op de Spelen een sleutelrol door El Loco toebedeeld.

Voor de moeilijkste rol op het middenveld, die van linkshalf die in balbezit afwisselend kon uitwijken naar een wijde linksbuitenpositie, had Bielsa zijn derde dispensatie-troef gereserveerd, in de vorm van veteraan Kily González. Naast stoomtrein Kily en politieagent Mascherano stelde Bielsa twee pure spelmakers op zijn viermansmiddenveld op: Lucho González (zijn lievelingetje) en de even begenadigde als luie ‘tien’ Andrès D’Alessandro.

Voorin drukte Bielsa het meest zijn stempel. In plaats van een speelsysteem te bedenken waarbij hij de twee jonge spitstalenten Tevez en Javier Saviola allebei kon opstellen, maakte hij een harde keuze. Tevez was zijn man, Saviola - die niet lang daarvoor nog gold als ‘nieuwe Maradona’, waar Barça een godsvermogen voor had betaald - de supersub. In plaats daarvan kreeg Tevez gezelschap van twee pure buitenspelers, die in een extreem wijde rol het veld voorin in de breedte moesten oprekken: Mauro Rosales, die onder Bielsa beter speelde dan hij ooit in Amsterdam zou doen, en de wat minder bekende César Delgado, die op een uitstapje naar Olympique Lyon (2008-11) na het merendeel van zijn loopbaan in de Mexicaanse competitie zou slijten.

Hoewel Tevez bij zijn jeugdliefde Boca Juniors maar één legende (Maradona) voor zich moet dulden met een nog grotere godenstatus in de clubgeschiedenis, heeft El Apache in internationaal opzicht de pech dat er een paar jaar na zijn doorbraak een nóg magistralere, nóg meer scorende nummer tien zou verschijnen in een Argentijns shirt. Want de aanwezigheid van Lionel Messi heeft ervoor gezorgd dat Tevez nooit de absolute sterrenstatus bij de nationale ploeg genoot die hij in clubverband bij Boca, Manchester United, Manchester City én Juventus wel heeft verworven. Deze rol van ‘ster in de schaduw van een nog grotere ster’ maakt de herinnering voor Tevez aan de Spelen van 2004 des te zoeter. Want op dit toernooi was hij onvoorstelbaar goed.

De dominantie van Tevez op dit toernooi heeft, behalve puur en onversneden talent van hem en zijn ploeggenoten, ook een tactische verklaring. In de haarfijne, extreem dynamische speelstijl die Bielsa voor ogen heeft, zijn er drie zaken essentieel in het balbezit: (1) verticale passes van de opbouwende centrumverdedigers richting vrijgekomen teamgenoten tussen de verdedigings- en middenlinie van de tegenstander; (2) het vermogen om een man-meer-situatie te creëren op de flank; en (3) de mogelijkheid om zo snel mogelijk de bal van kant te laten wisselen. Tevez, die ondanks zijn scorend vermogen eerder een schaduwspits is dan een pure, diepe nummer 9, is als aanvaller met zowel spel-makende kwaliteiten als een moordend uithoudingsvermogen in meerdere opzichten de ideale ‘valse spits’ voor het even complexe als oogstrelende filosofen-voetbal dat Bielsa van zijn spelers eist. Hoewel hij liefst acht keer in zes duels scoorde, was Tevez van de grootste waarde door óók uit te zakken naar het middenveld of uit te wijken naar de flanken. Want Tevez wist: als het spel onder Bielsa ‘loopt’, komen de scoringskansen vanzelf wel. En scoren deed El Apache als geen ander dit toernooi.

Beter aan een toernooi beginnen dan Argentinië op de Spelen van 2004 deed, is haast niet mogelijk. In de openingswedstrijd trof het de op papier sterkste opponent van de groep: Servië-en-Montenegro. De Argentijnen gaven een signaal: wij zijn de favorieten voor het goud. Eindstand: 6-0. In de daaropvolgende groepswedstrijden mochten Tunesië (2-0) en Australië (1-0) hun keepers en het moordende speelschema (om de drie dagen spelen bij 35 graden hitte) dankbaar zijn dat hen niet hetzelfde lot wachtte als de Serviërs. Doordat Portugal (negen tegengoals), met een zeker wonderkind genaamd Cristiano Ronaldo in de gelederen, pijnlijk onderuit ging in de groepsfase, kreeg Argentinië een ontmoeting met underdog Costa Rica voorgeschoteld in de kwartfinale. Wederom was het walkover-tijd: 4-0, door een wonderschone treffer van Delgado en een hattrick van Tevez.

Maar het was de halve finale waarin definitief bleek hoe bijzonder deze Onder-23-ploeg was. Tegen een op papier ijzersterk Italië, dat met Andrea Pirlo, Giorgio Chiellini, Andrea Barzagli, Daniele de Rossi en Alberto Gilardino al haar jonge sterren van een latere succesgeneratie naar Athene had laten afreizen, speelde Bielsa’s ploeg een nagenoeg perfecte wedstrijd. Aan de hand van een solide opbouw, de weergaloze passing van Lucho en D’Alessandro en een Tevez in bloedvorm wervelde Argentinië over de Azzuri heen. Met de 3-0 eindstand kwamen de Italianen er nog genadig vanaf.

In de eindstrijd tegen Paraguay, dat aan de hand van vijf goals van latere Benfica-superster José Cardozo de finale had bereikt, bleef de teller op één vroege Argentijnse goal steken - de doelpuntenmaker kunt u wel raden inmiddels. Voor het eerst dit toernooi was het aan dé cultheld van dit team om zich te onderscheiden: met drie knappe reddingen in de tweede helft liet de wild-behaarde goalie Germán Lux zien dat hij meer was dan een mooi cultfiguur. Ook in het zesde duel deed de ploeg van Bielsa wat het in de vijf voorgaande duels deed: schitteren, zonder te incasseren. Het bleek de opmaat voor een bijzondere Olympische zomer voor de Argentijnen: in het voetbal domineerde het compleet, terwijl het nationale basketbalteam de stunt der stunts volbracht, door een ongenaakbaar geacht Amerika te verslaan in de halve finales, op weg naar goud.