Fernandez: liever old skool dan dolgedraaid door de quads

Zijn naam is Francisco Fernandez Ochoa. De eerste en enige Spaanse sporter - tot op de dag van vandaag - die ooit goud op de Winterspelen won. In 1972 zegevierde de alpineskiër op de slalom van Sapporo. Een verrassende winnaar, zoals de Spelen wel vaker carrières maakt én breekt.

Paquito overleed twaalf jaar geleden op 56-jarige leeftijd aan lymfeklierkanker, ruim een week nadat in zijn zonnige dorp dat bijzondere standbeeld was onthuld. Heel Spanje wenst na 46 jaar een gouden opvolger en alle hoop is daarbij gevestigd op kunstschaatser Javier Fernandez.

De Spanjaarden laten dezer dagen Messi & Ronaldo voor even links liggen. Alle ogen op het Iberisch Schiereiland zijn gericht op Javier Fernandez. Die schaatst nog maar voor één doel en dat is de olympische titel. Sinds 2013 is hij onafgebroken Europees kampioen en in 2015 en 2016 voegde hij daar twee wereldtitels aan toe.

Het enige wat op zijn palmares nog ontbreekt is olympisch eremetaal. En dan het liefst van de gouden kleur. De Spelen van PyeongChang beschouwt de charmante Madrileen als zijn laatste kans. Publieksfavoriet is hij al, de vlag heeft hij ook gedragen; nu is het tijd voor een keiharde medaille.

Wie naar zijn carrière kijkt, ziet een geleidelijke opbouw. Ieder jaar een stukje beter, sneller en eleganter. Al elf jaar draait hij mee in het internationale circuit. Het huidige seizoen is zijn laatste, kondigde de 26-jarige Fernandez al vroeg aan. "Ik schaats al zo lang op hoog niveau. Soms heb ik gewoon de energie niet meer zoals vroeger”, vertelde hij eind 2017 in gesprek met de ISU, de internationale schaatsbond.

“Het is al moeilijk genoeg om constant te blijven. Daarom kan ik me ook beter daarop focussen dan proberen een nieuwe viervoudige sprong onder de knie te krijgen. Natuurlijk heb ik mijn ervaring en titels, maar uiteindelijk doet dat er niet toe als je op het ijs staat voor een nieuwe wedstrijd. Dan moet je gewoon presteren.”

Fernandez kroop de voorbije jaren in de huid van verschillende beroemde karakters, stijlfiguren en genres. Van Charlie Chaplin tot Frank Sinatra, van de Pirates of the Caribbean tot de flamengo. Tijdens zijn laatste vrije kür schaatst hij op de muziek van de Man van La Mancha. Don Quichotte dus. “In Spanje is het kunstschaatsen nog vrij onbekend, dus ik wilde er dit olympisch seizoen een Spaans tintje aan geven. Zodat de mensen de sport sneller waarderen.”

PyeongChang worden de derde Spelen voor de man uit Madrid. Terugkijkend op de vorige twee edities beschouwt hij Vancouver 2010 vooral als een leermoment. Geen kans op een top-10 klassering, dus in dat toernooi was het vooral een kwestie van ervaring opdoen en aan den lijve ondervinden hoe groot en speciaal de Spelen zijn.

In Sotsji stond Fernandez er geheel anders in. Daar wilde hij koste wat het kost met een medaille thuiskomen. Het lukte net niet. Hij eindigde als vierde. “Ik schaatste niet slecht, maar het was gewoon niet goed genoeg. Het heeft er alleen maar voor gezorgd dat ik nog harder aan de slag ben gegaan.”

In PyeongChang moet het dan eindelijk gebeuren voor de tweevoudig wereldkampioen. Met zijn familie als grootste fans op de tribune. Er was vroeger niet veel geld in het gezin Fernandez Lopez. Zijn oudere zus Laura moest het schaatsen opgeven, zodat hun ouders de carrière van haar meer getalenteerde Javier konden bekostigen.

Toen hij als 17-jarig talent de kans kreeg huis en haard achter zich te laten om in de Verenigde Staten te gaan trainen bij de Russische grootheid Nikolai Morozov, aarzelde de Spaanse tiener geen moment. ‘Wij hebben het geld niet, dus ga en werk hard’, gaven zijn ouders als boodschap mee.

In Amerika en tegenwoordig Canada (onder kampioenencoach Brian Orser) ontwikkelde Fernandez zich tot een internationale topschaatser. In januari pakte hij zijn zesde Europese titel op rij en na de wereldtitels van 2015 en 2016 wil hij nu olympische roem. Zijn successen hebben er in ieder geval voor gezorgd dat de Spanjaarden het kunstschaatsen ook hebben ontdekt.

“Vooral de laatste drie jaar is de impact groot. Veel mensen volgen de competitie en er komen steeds meer ijsbanen in het land. Er is meer belangstelling, meer steun, meer sponsors, meer van alles. En ik word vaker herkend en op social media gevolgd. Dus we hebben wel iets neergezet in Spanje”, aldus de man die na zijn carrière als coach aan de slag wil.

Javi Fernandez geldt een beetje als een old skool kunstschaatser. Waar zijn Aziatische concurrenten Shoma Uno, Yuzuru Hanyu en Boyang Jin hun energie vooral leggen in zo veel mogelijk viervoudige sprongen, de quads, moet de enige Europeaan in het veld der favorieten het voor een groot deel hebben van zijn techniek, elegantie en choreografie. Dat zorgt er in ieder geval voor dat de charmante Madrileen overal ter wereld als publieksfavoriet geldt en zijn gunfactor groot is.

Het kunstschaatsen bij de mannen verandert in hoog tempo. Nog meer quads, nog hogere en snellere sprongen. En meer valpartijen als gevolg, ook bij de toppers. Neem de pas 18-jarige Amerikaan Nathan Chen, zoon van Chinese immigranten. Hij voltooide vorig jaar als eerste schaatser ooit een programma met maar liefst vijf verschillende quads.

Fernandez heeft er een duidelijke mening over. “Je ziet een competitie waarin de ene na de andere schaatser op het ijs valt, omdat iedereen de grenzen maar blijft zoeken.” Misschien moet de ISU de regels aanpassen, oppert Fernandez. Alleen drievoudige sprongen in de vrije kür, zodat niet alleen de sprongen tellen, maar ook alle andere aspecten wat kunstschaatsen zo mooi maakt. “Als alle programma’s gelijk zijn, wordt er altijd één man kampioen omdat hij de beste in alles is.”

#FUNFACT
Vijf van de acht kinderen uit het Ochoa-gezin hebben olympische herinneringen. Naast Francisco kwamen ook twee broers (Juan Manuel en Luis) en twee zussen (Blanca en Dolores) uit in het alpineskiën. In 1992 veroverde Blanca Ochoa de bronzen plak op de slalom, de tweede en tot dusver laatste Spaanse wintermedaille.