Giro d'Italia | Boedapest verzorgt de veertiende Grande Partenza buiten Italië

De start en finish van de Giro d'Italia was jarenlang in Milaan, de plek waar organisator de krant La Gazetta dello Sport zijn hoofdkantoor heeft. De Italianen hielden stug vast aan deze traditie vanaf de eerste editie in 1909 tot en met 1960. Alleen in 1911 vond de start plaats in Rome.

De Giro d'Italia was op dat moment nog lang niet zo internationaal als de Tour de France. Het deelnemersveld bestond in de eerste jaren vooral uit Italianen en het zal je niet verbazen dat de erelijst tot 1950 alleen maar thuisrijders kent. De Zwitser Hugo Koblet was in dat jaar de eerste die deze hegemonie doorbrak.

De Franse tegenhanger trok een meer gevarieerd deelnemersveld. De Luxemburger François Faber won al in 1909, bij de zevende editie, als eerste niet-Fransman deze grote ronde. De Tour de France was logischerwijs ook de eerste die een start in een ander land goedkeurde. Amsterdam had in 1954 die eer.

De conservatieve Giro d'Italia week pas vanaf 1961 af van de Milanese traditie. In dat jaar mocht Turijn de start van de grote ronde organiseren. Daarna volgden Bolzano, Rome en Napels, zo is te vinden in een uitgebreid overzicht op Cyclingnews.com. Een vertrek vanuit het buitenland was weer een stap verder. De organisatie ging hierin uiterst voorzichtig te werk. Je kunt de renners immers wel in een ander land laten starten, ze moeten uiteindelijk wel weer helemaal naar Italië fietsen!

In 1965 mocht San Marino als eerste een buitenlandse Giro-start verzorgen. Veel risico nam de organisatie daarmee niet. Het dwergstaatje is immers volledig omsloten door Italië. Direct in de eerste etappe was het peloton alweer op Italiaans grondgebied. Michele Dancelli won bergop in Perugia.

Een jaar later ging de organisatie een klein stapje verder. Dit keer vond de Grande Partenza plaats in Monte Carlo (Monaco), op slechts twaalf 12 kilometer van de grens. Ook deze eerste etappe kende 'gewoon' een finish in Italië. Vito Taccone zegevierde in Diano Marino.

1973 kwam er pas echt schot in de zaak. De toenmalige Giro-directeur Vincenzo Torriani had het idee om alle zes de deelnemende landen van de EG (de voorloper van de EU) te bezoeken. Hierdoor vond de start plaats in Vervier. Het was geen toeval dat hij koos voor België. Eddy Merckx domineerde in die jaren de wielerwereld. De levende legende rijdend in de roze trui in eigen land zou pure reclame zijn voor het evenement!

Deze droom kwam uit. Merckx won de koppeltijdrit samen met zijn maatje Roger Swerts, waarna hij ook de eerste etappe won van Verviers via Nederland naar Keulen. Daarna volgden etappes naar Luxemburg en Frankrijk. Het peloton daalde in de vijfde etappe neer in Italië. Het EG-doel was behaald. Uiteraard won Merckx uiteindelijk ook het eindklassement. Het was zijn vierde van in totaal vijf Giro-zeges.

Je zou zeggen dat de organisatie nu meer open zou staan voor buitenlandse starts. Maar niets was minder waar. Op Vaticaanstad (1974) na vertrok de Giro d'Italia pas in 1996 weer in een ander land. Athene was niet toevallig de gastheer. Het was in dat jaar immers het honderdjarig bestaan van zowel La Gazetta dello Sport als de Olympische Spelen.

De Grieken waren nauwelijks bekend met de organisatie van wielerkoersen. Dit leidde in de eerste etappe tot grote problemen. Slechte en natte wegen en op de route geparkeerde auto's zorgden voor meerdere valpartijen. Silvio Martinello won verrassend de massasprint.

In 1998 verzorgde het Franse Nice de proloog, gewonnen door Alex Zülle. Pas in de laatste dagen raakte de Zwitser zijn roze trui kwijt. Niemand minder dan Marco Pantani was onaantastbaar in de bergen.

Groningen, voor even omgedoopt tot Gironingen, had vier jaar later voor het eerst de Nederlandse eer om de Grande Partenza te verzorgen. Juan Carlos Domínguez won de proloog van 6,5 kilometer vanaf de Martinitoren door de binnenstad. Mario Cipollini stal de show in zijn inmiddels befaamde tijgerpak. Het leverde hem geen geluk op. De Italiaanse sprinter kreeg een lekke band en verloor veel tijd.

Het moment van de Giro-start was overigens erg ongelukkig. Het land was nog in shock vanwege de moord op Pim Fortuyn vijf dagen eerder. Tijdens de eerste etappe verliet het peloton alweer ons land en zette koers richting Münster.

Een buitenlandse start van de Giro d'Italia was inmiddels meer geaccepteerd. In eerste instantie vond dit om de vier jaar plaats, vanaf 2010 werd het zelfs twee jaar. België was het eerste land dat voor de tweede keer de Grande Partenza verzorgde. Paolo Savoldelli won in 2006 de proloog in Seraing.

Nederland volgde in 2010 met een start in Amsterdam. Bradley Wiggins zegevierde tijdens de tijdrit met de finish in het Olympisch Stadion. Een dag later raakte de huidige wielerexpert van Eurosport zijn trui alweer kwijt vanwege een val tijdens de chaotische etappe naar Utrecht. De derde rit voerde naar Middelburg, gewonnen door Wouter Weylandt. De Belgische renner kwam een jaar later om het leven tijdens een val in de Giro d'Italia. In de Zeeuwse stad staat nog altijd een monument dat aan hem herinnert.

Daarna volgden het Deense Herning (2012) en het Noord-Ierse Belfast (2014), voordat opnieuw Nederland de Grande Partenza mocht organiseren. In Apeldoorn beleefden de Nederlanders een prachtige wielerdag.

Tom Dumoulin maakte zijn favorietenrol meer dan waar door de winst in de openingstijdrit. Hij was slechts 0,02 seconden sneller dan Primoz Roglic. Voor een uitzinnige menigte toonde de Nederlander niet veel later zijn roze trui. Een jaar later zou hij zelfs het eindklassement in de Giro winnen.

Met de Grande Partenza in Jeruzalem startte de Giro d'Italia in 2018 voor het eerst buiten Europa. Dumoulin won opnieuw de openingstijdrit. Hij leek na de inzinking van Simon Yates ook opnieuw de ronde te gaan winnen, maar een magistrale Chris Froome wist dit te voorkomen. De Nederlander werd op 46 seconden 'slechts' tweede.

Geheel volgens de tweejaarlijkse traditie zou Boedapest de Giro-start van 2020 krijgen. Het verhaal is bekend. Vanwege de coronacrisis werd de ronde uitgesteld naar later dat jaar. Een start in de Hongaarse hoofdstad was toen niet mogelijk. Nu twee jaar later krijgt Hongarije een herkansing.

Op het programma staan drie totaal verschillende etappes. De eerste rit voert vrijdag van Boedapest naar Visegrád. Het parcour is grotendeels vlak, maar loopt de laatste 5 kilometer met een stijgingspercentage van vijf procent licht omhoog, ideaal voor Mathieu van der Poel!

Zaterdag staat er een individuele tijdrit in Boedapest op het programma van slechts 9,2 kilometer. Etappe drie voert zondag van Kaposvár naar Balatonfüred. Goede kans dat deze rit eindigt in een massasprint.

Na drie dagen Hongarije verplaatst het wielercircus zich maandag naar Italië, waar dinsdag de ronde wordt hervat. Thuiskomen heet dat!

De Giro d’Italia is ook in 2022 van de eerste tot en met de laatste kilometer rechtstreeks te volgen op televisie en internet. Mis niks van de 105e Giro en stem je tv af op Eurosport of kies voor een geheel reclamevrije stream op discovery+.